Giáo Sư Toán Trẻ Nhất Việt Nam

PGS.TSKH Tạ Thị Hoài An vừa được Hội đồng Giáo sư nhà nước công nhận đạt chuẩn giáo sư toán học năm 2023 - Ảnh: Facebook nhân vật

Nữ Giáo sư toán học đầu tiên của Việt Nam

Bà Sính sinh năm 1933 tại làng Cót, Từ Liêm, Hà Nội (hiện là phường Yên Hòa, quận Cầu Giấy). Sau khi tốt nghiệp bằng Tú tài 1 tại Trường THPT Chu Văn An, bà sang Pháp du học tại Đại học Toulouse.

Trở thành Thạc sĩ ở Pháp là một việc vô cùng khó khăn nhưng bà đã làm được ở tuổi 26. Mặc dù có cơ hội phát triển sự nghiệp ở Pháp, bà vẫn tự nguyện rời bỏ cuộc sống ở phương Tây để quay về quê hương, ngay trong thời kỳ chiến tranh chống Mỹ đang diễn ra khốc liệt.

GS toán học đầu tiên của Việt Nam trên trang bìa Báo Phụ nữ Việt Nam

Sau khi hoàn thành luận án, bà Sính muốn sang Pháp ngay để bảo vệ. Tuy nhiên, nhiều người phản đối vì lo ngại rằng bà có thể không trở về nữa. Cho đến năm 1975, ý kiến phản đối vẫn còn, cho đến khi bà Hà Thị Quế, Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam vào thời điểm đó, đã thuyết phục và giúp bà thực hiện ước nguyện.

Trong tháng 5/1975, bà Sính đến Pháp để bảo vệ luận án Tiến sĩ của mình. Thông thường, các luận án được đánh máy và in thành sách. Người làm luận án thường nhận được sự hỗ trợ từ cơ quan trao học bổng hoặc từ trường đại học mà họ làm việc. Tuy nhiên, bà Sính không nhận được sự hỗ trợ từ bất kỳ tổ chức nào. Nhưng nhờ vào vị thế của GS Grothendieck, luận án viết tay của bà đã được chấp nhận. Đây là luận án Tiến sĩ viết tay duy nhất được bảo vệ tại Pháp và có thể là trên thế giới.

Bà đã dũng cảm tự mình đến gặp Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh, đề xuất việc mở một trường ĐH mà không cần nguồn tài trợ từ Nhà nước

Học phí ban đầu chỉ là 10 cân gạo. Nhà trường không thể thu học phí cao hơn vì lo sợ rằng học phí đắt sẽ ngăn cản sinh viên khó khăn tiếp cận với giáo dục. Do đó, trong giai đoạn đầu, trường hoạt động chủ yếu dựa vào nguồn tài chính từ bà Sính cùng với sự quyên góp từ Pháp.

Năm 1994, khi tiến hành tổng kết mô hình thí điểm của trường ĐH dân lập, ĐH Thăng Long đã được Bộ Giáo dục và Đào tạo đánh giá cao về mặt học thuật. Tuy nhiên, về mặt tài chính, mô hình này không thể tồn tại lâu dài nếu chỉ dựa vào tiền quyên góp để trả lương cho giảng viên. Dù vậy, các vấn đề về tài chính có thể được giải quyết dần, là cơ sở cho việc phát triển của các trường ĐH dân lập như hiện nay.

Bà Sính (ngoài cùng bên trái) và người thầy hướng dẫn làm luận án tiến sĩ (ở giữa)

Trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ ở giai đoạn căng thẳng nhất, bà Sính đảm nhận vai trò trưởng bộ môn Đại số. Bà phải đồng thời dìu dắt, bổ sung kiến thức và hỗ trợ sinh viên trong việc phát triển năng lực và tự mày mò để hoàn thành luận án Tiến sĩ của mình.

Năm 1972, trong khi máy bay B-52 của Mỹ ném bom xuống Hà Nội, bà Sính đang dẫn các sinh viên đi thực tập tại trường phổ thông Phú Xuyên B. Trong những đêm ấy, máy bay gầm rít khủng khiếp mỗi đêm rồi tiếng bom nổ liên tiếp, bà vẫn ngồi làm việc vì chỉ buổi tối mới có thời gian cho nghiên cứu.

Trong suốt 5 năm thực hiện luận án Tiến sĩ (từ 1967-1972), hai thầy trò chỉ giao tiếp với nhau qua 5 lá thư, mỗi lá thư cách nhau ít nhất 8 tháng. Ngoài việc trao đổi kiến thức, GS Grothendieck từng nhấn mạnh với bà Sính rằng "nếu không làm được bài toán khả nghịch thì bỏ đó, không cần làm nữa". Tuy nhiên, bà Sính đã không từ bỏ. Trong bức thư tiếp theo, bà cho hay "đã thành công đảo ngược các vật thể". Ở trong lá thư cuối cùng, bà thông báo rằng dàn bài luận án Tiến sĩ của mình đã hoàn thành.

Người thành lập trường Đại học tư nhân đầu tiên của Việt Nam

Nhận được một lá thư từ GS Bùi Trọng Liễu gửi từ Pháp vào năm 1988, mời 5 nhà khoa học hợp tác thành lập một trường ĐH tư nhân, bà Sính đã nhen nhóm lòng khát khao xây dựng một ngôi trường nhằm khắc phục các hạn chế của các trường ĐH công lập trong bối cảnh thời điểm đó. “Tôi xin mở trường tư thục với hai lý do: giúp giảng viên bớt khổ, có thể sống bằng nghề của mình và thay đổi giáo trình giảng dạy, mang kiến thức du học nước ngoài truyền đạt tới các thế hệ sinh viên”, GS chia sẻ.

Bà đã dũng cảm tự mình đến gặp Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh, đề xuất việc mở một trường ĐH mà không cần nguồn tài trợ từ Nhà nước và ông đã đồng ý. Khóa học đầu tiên của ĐH Thăng Long đã thu hút một số lượng sinh viên giỏi, những người chỉ thiếu 1 đến 2 điểm để được vào các trường ĐH danh tiếng như Bách Khoa, Sư phạm,...

Bà Hoàng Xuân Sính trong bức ảnh chụp cùng gia đình ở tuổi 90

Do truyền thống của gia đình tri thức, nên các con cháu của bà Sính đều chọn con đường giảng dạy và cống hiến cho sự phát triển của khoa học và giáo dục. Hiện nay, trong gia đình, ngoài bà Sính là GS, con dâu của bà là Trần Thị Ngọc Lan cũng là nữ PGS - TS đầu tiên trong lĩnh vực thanh nhạc, đã để lại nhiều dấu ấn quan trọng cho ngành âm nhạc của đất nước. Mặc dù không có kiến thức chuyên sâu về âm nhạc, nhưng GS Sính luôn đánh giá cao tinh thần tự học và sự nghiên cứu không ngừng của bà Lan.

Nữ giảng viên Trần Ngọc Mai, sinh năm 1991, quê xã Vũ Bản, huyện Bình Lục, tỉnh Hà Nam, vừa trở thành phó giáo sư trẻ nhất Việt Nam năm nay. Cô hiện công tác tại khoa Kinh doanh Quốc tế của Học viện Ngân hàng.

Vào năm 2012, cô tốt nghiệp chuyên ngành Kinh doanh Quốc tế, Ngân hàng và thị trường tài chính tại Đại học Nebraska (Mỹ), theo chương trình cử nhân bằng tiếng Anh. Ba năm sau, cô nhận bằng thạc sĩ chuyên ngành Ngân hàng và tài chính của Trường Đại học London (Anh).

Trong suốt quá trình từ năm 2013, cô là giảng viên tại Học viện Ngân hàng, giảng dạy các môn Thanh toán Quốc tế, khoa Ngân hàng; Đầu tư Quốc tế, khoa Kinh doanh Quốc tế. Vào tháng 5/2021, nữ giảng viên được cấp bằng tiến sĩ ngành Kinh tế Quốc tế tại Trường ĐH Ngoại thương.

Hiện cô là phó chủ nhiệm bộ môn Đầu tư Quốc tế, thuộc khoa Kinh doanh Quốc tế của Học viện Ngân hàng.

Sau hơn 10 năm công tác tại Học viện Ngân hàng, nữ giảng viên đánh giá bản thân “hoàn thành tốt nhiệm vụ của nhà giáo”. Cô đã và đang dạy cho sinh viên bậc đại học, thạc sỹ, hệ chuẩn, hệ chất lượng cao, hệ liên kết quốc tế. Nữ giảng viên luôn cập nhật kiến thức mới và đổi mới phương pháp giảng dạy, nhận được nhiều phản hồi tích cực từ sinh viên.

Bên cạnh đó, phó giáo sư trẻ nhất Việt Nam năm 2024 cho biết cô cũng không ngừng nâng cao kiến thức qua việc tham gia và tự học nhiều chương trình đào tạo, cập nhật xu hướng mới và kỹ năng thực tiễn trong lĩnh vực kinh doanh quốc tế và phát triển bền vững.

Về quá trình nghiên cứu, giảng viên Trần Ngọc Mai đã công bố 31 bài báo khoa học, trong đó có 6 bài với vai trò là tác giả chính, đăng trên tạp chí quốc tế có uy tín sau khi được công nhận tiến sĩ.

Nữ phó giáo sư trẻ nhất năm 2024 đã tham gia viết 2 sách tham khảo chuyên ngành. Ngoài ra, cô còn tích cực hỗ trợ và định hướng các giảng viên trẻ và sinh viên trong hoạt động nghiên cứu khoa học tại Học viện Ngân hàng.

Hai hướng nghiên cứu chính của PGS Trần Ngọc Mai bao gồm: Nghiên cứu vĩ mô về đầu tư quốc tế, thương mại quốc tế và phát triển kinh tế bền vững và Nghiên cứu vi mô về quản trị hành vi và thực hành kinh doanh bền vững.

Ngoài PGS Trần Ngọc Mai, còn 3 ứng viên khác trở thành phó giáo sư trẻ thuộc thế hệ 9X gồm: PGS Nguyễn Hoàng Chung (1990, Bình Định), công tác tại Trường ĐH Thủ Dầu Một; PGS Nguyễn Thị Hoa Hồng (1990, Hà Nam), công tác tại Trường ĐH Ngoại thương; PGS Vũ Thu Trang (1990, Hải Phòng), công tác Trường ĐH Sư phạm Hà Nội.

Mới đây, Hội đồng Giáo sư Nhà nước công bố danh sách 39 ứng viên giáo sư và 300 ứng viên phó giáo sư đạt đủ phiếu tín nhiệm.

Theo đó, trong số các ứng viên được Hội đồng Giáo sư Nhà nước đồng ý xét duyệt chức danh giáo sư năm 2020, ông Lê Anh Vinh là người trẻ tuổi nhất, 37 tuổi. Ông cũng là một trong ba ứng viên được xét công nhận chức danh giáo sư ngành Toán năm 2020.

Được biết, Giáo sư, tiến sĩ (GS.TS) Lê Anh Vinh (sinh năm 1983, quê tại Thanh Hóa) là cựu học sinh chuyên toán Trường THPT chuyên Đâij học Khoa học Tự nhiên, giành Huy chương bạc Olympic Toán quốc tế năm 2001.

Năm 2005, ông Vinh tốt nghiệp thủ khoa ĐH chuyên ngành Toán - Tin của Australia. Năm 2010, ông nhận bằng tiến sĩ của ĐH Harvard khi mới 27 tuổi.

Khi trở về nước, ông công tác tại ĐH Giáo dục, ĐH Quốc gia Hà Nội, được bổ nhiệm Giám đốc Trung tâm nghiên cứu và Ứng dụng Khoa học Giáo dục, Hiệu trưởng trường THPT Khoa học Giáo dục.

Năm 2017, ông Vinh được bổ nhiệm Phó Viện trưởng Viện Khoa học giáo dục Việt Nam và năm 2020 ông được giao phụ trách Viện.

Theo danh sách được Hội đồng Giáo sư Nhà nước công khai, ngành có nhiều giáo sư đạt chuẩn nhất là Hóa học - Công nghệ thực phẩm và Y học với 8 ứng viên ở mỗi ngành; tiếp đến là Chăn nuôi - Thú y - Thuỷ sản với 4 ứng viên được công nhận.

Kinh tế là ngành có nhiều ứng viên đạt chuẩn chức danh phó giáo sư nhất (45 người), kế đến là ngành Hóa học - Công nghệ thực phẩm (28 người), Vật lý (26 người).

Hai ngành Sử học - Khảo cổ học - Dân tộc học và Tâm lý học có ít ứng viên phó giáo sư nhất, mỗi ngành chỉ có một người đạt chuẩn.

Sau khi công khai danh sách ứng viên đạt tiêu chuẩn, theo quy định, 15 ngày sau Chủ tịch Hội đồng Giáo sư Nhà nước sẽ ký quyết định công nhận, cấp giấy chứng nhận đạt tiêu chuẩn chức danh giáo sư, phó giáo sư cho các ứng viên.

Hết thời hạn 5 năm, nếu ứng viên không được bổ nhiệm chức danh giáo sư, phó giáo sư tại cơ sở giáo dục đại học thì quyết định này hết hiệu lực.

Theo thông báo của Hội đồng Giáo sư Nhà nước, Hội đồng đã thảo luận công khai hồ sơ từng ứng viên, bầu ban kiểm phiếu và bỏ phiếu đối với kết quả xét của Hội đồng giáo sư ngành, liên ngành và danh sách ứng viên đủ điều kiện được công nhận đạt tiêu chuẩn chức danh giáo sư, phó giáo sư năm 2020.

Kết quả số ứng viên đạt đủ số phiếu tín nhiệm theo quy định là 339 ứng viên, trong đó 39 ứng viên giáo sư, 300 ứng viên phó giáo sư. Tỷ lệ đạt so với tổng số ứng viên đăng ký nộp hồ sơ tại các Hội đồng giáo sư cơ sở cho đến thời điểm này là 62,55% (trong đó tỷ lệ đạt của ứng viên giáo sư là 50,65%, ứng viên phó giáo sư là 64,52%).